Hoofdzaak - advies om hersenletsel door sport te voorkomen

Aanleiding

Op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) geeft de Nederlandse Sportraad (NLsportraad) advies om hersenletsel door sport te voorkomen of de gevolgen ervan te verminderen, met aanbevelingen aan de overheid, sportorganisaties en sporters. Dit advies volgt op het wetenschappelijke advies Contactsport en hersenletsel op de lange termijn van de Gezondheidsraad.

Samenvatting

In het advies ‘Hoofdzaak’ concludeert de NLsportraad dat (jonge) sporters beschermd moeten worden tegen risico’s op hersenletsel door sport

De raad constateert dat sportbonden sterk verschillen in hun aanpak van risico’s op herhaald hoofdcontact en traumatisch hersenletsel. De meeste aandacht gaat naar preventie en diagnose van eenmalig traumatisch hersenletsel. Ze zijn zich minder bewust van de risico’s van herhaald hoofdcontact, al dan niet in combinatie met (herhaald) traumatisch hersenletsel.

De NLsportraad adviseert maatregelen te nemen om sporters te beschermen tegen de risico’s van herhaald hoofdcontact, inclusief traumatisch hersenletsel. Het is belangrijk dat sporters eenduidige begeleiding krijgen om hersenletsel te voorkomen, te herkennen en ervan te herstellen. Daarvoor moet de samenwerking tussen de sportsector en de zorgsector verbeterd worden. Ook is het noodzakelijk meer onderzoek naar hersenletsel door sport op te zetten en de kennis die daaruit komt beter te verspreiden. Daarmee wordt de beoefening van sport nog gezonder.

Animatie advies Hoofdzaak

De NLsportraad heeft bij dit advies een animatie gemaakt. Deze animatie kunt u hieronder bekijken.

Animatie bij het advies Hoofdzaak

0:00

Sporten is leuk om te doen. En ook nog eens gezond.

Maar soms gaat het mis.
Je kunt een blessure oplopen. Zoals een hersenschudding.
Dan voel je je duizelig, misselijk of vergeetachtig. Je merkt: ik moet rust nemen.
Eerst herstellen. Maar niet alleen een val of harde klappen zijn een risico.
Ook veel zachte stoten tegen het hoofd kunnen schade aan de hersenen veroorzaken. Zelfs als je er niets van merkt.
De Gezondheidsraad concludeerde dat sporters die vaak klappen op het hoofd krijgen, later meer kans hebben op ernstig hersenletsel, zoals dementie.
Er wordt steeds meer onderzoek gedaan, maar we weten nog niet alles even precies.
Hoeveel kopballen leiden tot een verhoogd risico op hersenletsel? Hoe hard mag een klap zijn?
Zijn de risico's voor vrouwen anders dan voor mannen?
Toekomstig onderzoek zal meer kennis op gaan leveren, maar tot die tijd, zegt de Nederlandse Sportraad: ... Neem het zekere voor het onzekere. ...
Vooral voor kinderen en jongeren.
Hun hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. En daardoor extra gevoelig voor herhaalde klappen op het hoofd.
Volgens de wet moet de overheid de gezondheid van kinderen en jongeren tot 18 jaar extra beschermen.
Tegelijkertijd willen we dat iedereen met plezier blijft sporten. En houden we rekening met hoe sporten georganiseerd worden.
Daarom adviseert de Nederlandse Sportraad:

Tot 12 jaar: verbied herhaalde kopballen, tackles en stoten tegen het hoofd.
12 tot 18 jaar:raad herhaalde acties met hoofdcontact sterk af.
Vanaf 18 jaar:verminder herhaalde klappen tegen het hoofd.

En bij sporten waar een ongelukkige val of klap tegen je hoofd op de loer ligt? Gebruik je verstand en draag een helm!
Elke sport moet zelf een plan maken om de kans op herhaald hoofdcontact en risico's op hersenletsel te verminderen.
Het voorlichten van trainers en scheidsrechters over deze risico's is een belangrijk onderdeel van dat plan.

Deze en andere concrete aanbevelingen voor sporters, sportbonden en de overheid leest u in het advies Hoofdzaak van de Nederlandse Sportraad.

De Nederlandse Sportraad brengt mensen en beleid in beweging.

Aanbevelingen

Om hersenletsel door sport te voorkomen geeft de NLsportraad drie adviezen, die in het rapport tot concrete handelingsperspectieven voor betrokken partijen op micro-, meso- en macroniveau uitgewerkt zijn.

1. Verminder de kans op herhaald hoofdcontact en traumatisch hersenletsel

De raad adviseert de sportsector sportspecifieke plannen te maken. Onderdeel daarvan zijn leeftijdsgebonden maatregelen. Voor deze leeftijdsgrenzen heeft de raad in zijn advies drie perspectieven afgewogen: het medische, het juridische en het sportieve. Dit leidt tot het volgende advies:

Tot 12 jaar: verbod op herhaald hoofdcontact
12-18 jaar: sterk ontraden van herhaald hoofdcontact
18 jaar en ouder: vermindering van herhaald hoofdcontact

Daarnaast adviseert de raad een helmplicht in te stellen voor sporten met een verhoogd valrisico.

2. Zorg voor verdere kennisontwikkeling en pas maatregelen waar nodig aan

De kennis over de risico’s van herhaald hoofdcontact kent nog diverse onzekerheden. De raad adviseert het dynamische proces van dataverzameling, kennisontwikkeling, aanpassing van maatregelen en implementatie te versterken. Voor de coördinatie daarvan adviseert de raad een expertisecentrum te benoemen.

3. Verbeter de afstemming tussen de sport- en de zorgsector

Eenduidige richtlijnen voor herstel en terugkeer ontbreken in de zorg en in de sport. De sport- en zorgsector kunnen daarover afspraken maken, waarbij we kunnen leren van andere landen, zoals Canada en Schotland. Daarnaast moet de medische begeleiding van talenten en topsporters extra aandacht krijgen. De raad adviseert een onafhankelijk medisch orgaan te benoemen dat toezicht houdt op hun medische begeleiding.

Status

Het advies Hoofdzaak – advies om hersenletsel door sport te voorkomen is 3 september 2025 gepubliceerd en voorafgaand aan staatssecretaris Tielen van Jeugd, Preventie en Sport aangeboden. Een beleidsreactie op dit advies en het advies van de Gezondheidsraad wordt in de komende maanden verwacht.

Commissie

Om het adviestraject te begeleiden heeft de NLsportraad een commissie ingesteld. Namens de NLsportraad zitten hierin Prof.dr.dr.h.c.Erik Scherder (voorzitter), Meryem Kilic-Karaaslan MMC (actief tot 1 januari 2025) en Drs. Elke Snijder.

De raadsleden worden in de commissie ondersteund door externe experts Prof. dr.Vincent Gouttebarge, Prof.dr.Marc Hendriks, Prof.dr.Remco Hoekman, dr.Cees-Rein van den Hoogenband, Suzanne Huurman MSc, Splinter de Mooij BSc, dr.Bas Pijnenburg, Prof.dr.mr.drs.Mirjam Sombroek en dr.Jort Vijverberg.

Meer informatie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Annet Tiessen.