Ga direct naar inhoud

Column Erik Scherder - Bewegen versterkt het immuunsysteem en op die manier het effect van COVID-19 vaccinatie

Nieuwsbericht | 02-02-2021 | 08:15

Een immuunsysteem dat sterk is, zoals bij gezonde jongeren, kan nauwelijks versterkt worden.. Maar bij jongeren met een aandoening of bij oudere mensen, kan het immuunsysteem wat meer kwetsbaar worden.
Interessant is dat studies die gaan over griepvaccinaties laten zien dat een toename in lichamelijke activiteit een versterkend effect van het vaccin laten zien, zowel voorafgaand aan de vaccinatie maar ook volgend op de vaccinatie. Dat versterkende effect uit zich in een significant grotere productie van antistoffen, groter dan bij de groep mensen die een inactieve leefstijl bleven aanhouden.

Erik Scherder

In één van de studies kregen inactieve mensen boven de 60 jaar een bewegingsprogramma van 10 maanden aangeboden. De frequentie was drie keer per week bewegen, per keer variërend van 25 tot 60 minuten, matig intensief, op 65-75% van de maximale hartfrequentie (Kohut et al., 2004). Met dit beweegprogramma gebeurt dus écht iets in het lichaam. De lichamelijke conditie verbetert en de productie van antistoffen neemt toe. Moet men voor ‘matig intensief bewegen’ dan veel moeite doen? Is een ommetje maken dan al voldoende? Ja, maar: wel een beetje dóórlopen graag. Het is belangrijk dat u merkt dat het hart een beetje harder moet werken. Matig intensief bewegen dus, zoals dat genoemd wordt.

De vraag is of de extra toename in de productie van antistoffen bij inactieve mensen die  flink gaan bewegen ook geldt voor het vaccin tegen COVID-19. Het effect van bewegen op het aanmaken van antistoffen na vaccinatie tegen COVID-19 moet nog onderzocht worden. Maar op basis van bestaande studies wordt het advies gegeven meer te gaan bewegen ter versterking van het vaccin tegen COVID-19 (Madison et al., 2020; Pitanga, 2020).

Stel dus dat u nog even moet wachten op het vaccin. U kunt dan de tijd die eraan vooraf gaat, nuttig besteden door alvast uw lichamelijke conditie te verbeteren. Bij de griepprik  blijkt dat de eerste positieve effecten na vier maanden aantoonbaar zijn en dat men tijdens het hele griepseizoen veel beter beschermd was (Woods et al., 2009). U kunt dus morgen meteen beginnen. Mocht u het vaccin al gekregen hebben, dan is ons advies ook om meteen te starten met een conditie verhogend programma. De verwachting is immers dat het vaccin ieder jaar gaat worden toegediend. En nu we nog even moeten wachten op het 2e Pfizer vaccin, kunt u de periode tussen de vaccins heel nuttig besteden door te gaan bewegen.

We kunnen zélf een actieve bijdrage leveren aan de effectiviteit van het vaccin tegen COVID-19. Dus allemaal, aan de slag!

Prof dr Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie VU Amsterdam, lid van de Nederlandse Sportraad
Prof dr Eric van Gorp, hoogleraar virologie Erasmus MC
Prof dr Leonard Hofstra, hoogleraar cardiologie Amsterdam UMC

Literatuur

  • Simpson RJ, Lowder TW, Spielmann G, Bigley AB, LaVoy EC, Kunz H.Simpson RJ, et al. Exercise and the aging immune system. Ageing Res Rev. 2012 Jul;11(3):404-20.
  • Goodwin K, Viboud C, Simonsen L.Goodwin K, et al.Antibody response to influenza vaccination in the elderly: a quantitative review. Vaccine. 2006 Feb 20;24(8):1159-69
  • Allen JC, Toapanta FR, Chen W, Tennant SM.Allen JC, et al.  Understanding immunosenescence and its impact on vaccination of older adults. Vaccine. 2020 Dec 14;38(52):8264-8272
  • Kohut ML, Arntson BA, Lee W, Rozeboom K, Yoon KJ, Cunnick JE, McElhaney J.Kohut ML, et al.  Moderate exercise improves antibody response to influenza immunization in older adults. Vaccine. 2004 Jun 2;22(17-18):2298-306
  • Madison, A.A., Shrout, M.R., Renna, M.E., Kiecolt-Glaser, J.K. (in press) Psychological and Behavioral Predictors of Vaccine Efficacy: Considerations for COVID-19, Perspectives on Psychological Science, 2020
  • Palermo S.Palermo S  Covid-19 Pandemic: Maximizing Future Vaccination Treatments Considering Aging and Frailty. Front Med (Lausanne). 2020 Sep 18;7:558835.
  • Pitanga FJG  et al. (2020). Can physical activity influence the effect of the COVID-19 vaccine on older adults? Rev Bras Ceneantropom Hum, 22, e76586.
  • Long JE, Ring C, Bosch JA, Eves F, Drayson MT, Calver R, Say V, Allen D, Burns VE.Long JE, et al.  A life-style physical activity intervention and the antibody response to pneumococcal vaccination in women. Psychosom Med. 2013 Oct;75(8):774-82.
  • Woods JA, Keylock KT, Lowder T, Vieira VJ, Zelkovich W, Dumich S, Colantuano K, Lyons K, Leifheit K, Cook M, Chapman-Novakofski K, McAuley E.Woods JA, et al.  Cardiovascular exercise training extends influenza vaccine seroprotection in sedentary older adults: the immune function intervention trial. J Am Geriatr Soc. 2009 Dec;57(12):2183-91
  • Edwards KM, Pung MA, Tomfohr LM, Ziegler MG, Campbell JP, Drayson MT, Mills PJ.Edwards KM, et al.  Acute exercise enhancement of pneumococcal vaccination response: a randomised controlled trial of weaker and stronger immune response. Vaccine. 2012 Oct 5;30(45):6389-95
  • Nieman DC, Wentz LM.Nieman DC, et al. The compelling link between physical activity and the body's defense system.  J Sport Health Sci. 2019 May;8(3):201-217.

Woods: brisk walking
Kohut: lopende band, roeimachines, fietsen op een ergometer fiets
Long: alleen maar meer stappen zetten