Bewegen tijdens de levensloop
Sport en bewegen hebben een bewezen positief effect op de fysieke, mentale en sociale ontwikkeling en gezondheid van kinderen, volwassenen en ouderen. Tegelijkertijd is er een pandemie van bewegingsarmoede gaande. Die duurt al decennialang en heeft desastreuze gevolgen. De helft van de Nederlanders beweegt veel te weinig. Zij ontwikkelen overgewicht en zijn daarmee gevoeliger voor (chronische) ziekten, waaronder diabetes, hart- en vaatziekten, depressie en alzheimer.
Uit internationale literatuur blijkt dat een brede aanpak nodig is om bewegen in alle domeinen van het dagelijks leven normaal te laten zijn [1]. Om bewegingsarmoede te bestrijden, is een gecombineerde aanpak nodig voor opvang, onderwijs, werk, zorg woon- en leefomgeving. Deze omgevingen staan niet los van elkaar. Juist de verbinding en samenwerking tussen deze omgevingen kan meerwaarde bieden. Voor de hele levensloop van alle Nederlanders. In de praktijk is de aanpak juist vaker verkokerd; in Nederland is dat ook zo.
Het adviestraject Bewegen tijdens de levensloop komt voort uit het werkprogramma 2021-2024 Sport in het systeem. Daarnaast heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een adviesaanvraag bij de NLsportraad ingediend om advies te geven over het stimuleren van sport en bewegen door 65-plussers. Deze adviesaanvraag is mede ontstaan naar aanleiding van de motie van Heerema [2].
Aanpak van het adviestraject
Analyse Stand van zaken rondom bewegen
In 2022 is de NLsportraad gestart met het in kaart brengen van de stand van zaken rondom beweegarmoede in Nederland. De afgelopen decennia zijn er veel interventies ter stimulering van bewegen opgezet, voornamelijk vanuit de sport/vrijetijdscontext. Sinds enkele jaren is er ook beleid ter stimulering van het fietsen. Van veel beleidsmaatregelen kan het effect niet goed vastgesteld worden, mede doordat er geen (goed) evaluatieonderzoek wordt gedaan vanwege kleinschaligheid, gebrek van kennis of financiën en omdat een onderzoek met experimentele en controlegroep lastig uitvoerbaar is.
Deze interventies hebben er niet toe geleid dat Nederlanders structureel voldoende bewegen. Tussen 2001 en 2020 nam het wel toe, maar nog steeds bewoog slechts de helft voldoende volgens de beweegrichtlijnen. Sinds corona is de beweegarmoede nog meer toegenomen. Vooral jongeren tussen 12-18 jaar, mensen met een lagere sociaaleconomische positie of een slechtere gezondheid en ouderen bewegen te weinig. Daarnaast zijn het vooral de hoger opgeleiden die veel tijd zittend doorbrengen. Voor de analyse heeft de NLsportraad dankbaar gebruik gemaakt van de expertise van Kirsten de Klein en Wanda Wendel-Vos.
Adviestraject
Op basis van de bevindingen uit de analyse heeft de NLsportraad een startnotitie voor het adviestraject vastgesteld. Onderdeel daarvan is de beantwoording van de adviesaanvraag van het ministerie van VWS.
In het adviestraject gaat de raad in op de vraag hoe voldoende bewegen voor iedereen een normaal onderdeel van het dagelijks leven kan zijn. Dit vraagt om een integrale aanpak van vele partijen. De raad wil de rijksoverheid adviseren over de rol die zij daarin kan en moet vervullen. Gedurende het adviestraject zoekt de raad actief het gesprek met stakeholders en experts op de diverse domeinen van bewegen, vanuit de hele levensloop.
Het betrekken van de mensen om wie het gaat is van groot belang voor het succes van een integrale aanpak. De NLsportraad heeft de keuze gemaakt te beginnen met 65-plussers, om hiermee ook de adviesaanvraag te beantwoorden. Mogelijk volgen daarna andere doelgroepen.
De verwachting is dat het advies Bewegen tijdens de levensloop en de beantwoording van de adviesaanvraag over 65-plussers doorloopt tot begin 2024.
Commissie
Voor het adviestraject Bewegen tijdens de levensloop nemen namens de raad Leanne van den Hoek, Erik Scherder en Farid Gamei plaats in de commissie. De raadsleden worden in de commissie ondersteund door Derk Loorbach (hoogleraar sociaal-economische transities Erasmus Universiteit), Yourai Mol (junior-raadslid Raad voor de Leefomgeving), Peter Wilms (tijdelijk raadslid Raad voor het Openbaar Bestuur), John Dierx (lector Gelijke kansen op gezonde keuzes bij de Avans Hogeschool), Hans Derks (programmamanager Drenthe beweegt bij SportDrenthe) en Lia Karsten (stadsgeograaf en associate professor bij de Universiteit van Amsterdam).
Verhouding tot de Beweegalliantie en andere initiatieven
De NLsportraad is zich er van bewust dat veel partijen in Nederland bezig zijn met het stimuleren en faciliteren van bewegen, zowel op beleidsniveau als uitvoerend niveau. In het rijksbeleid zijn diverse akkoorden en andere samenwerkingsvormen door het Kabinet geïnitieerd, zoals de Beweegalliantie, het Sportakkoord II, het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), of Tour de Force. De NLsportraad is in contact met de betrokken partijen om gedurende het adviestraject op de hoogte te blijven van hun voortgang.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Annet Tiessen-Raaphorst, Wendy van Merrebach en Freek Hermens van het secretariaat via info@nlsportraad.nl.