Organisatie en financiering van topsport

De Nederlandse Sportraad (NLsportraad) wilde deze en andere vragen over de organisatie en financiering van topsport graag beantwoorden. Daarom is de raad in het voorjaar van 2022 een adviestraject gestart. Dit is in 2020 aangekondigd in De opstelling op het speelveld, het advies over de organisatie van het gehele sportstelsel.

Commissie

Om het adviestraject te begeleiden heeft de NLsportraad een commissie opgericht. Namens de NLsportraad zitten hierin Marjolein Bolhuis-Eijsvogel (voorzitter), Bernard Wientjes, Elke Snijder, Jiske Griffioen en strategisch raadsadviseur Claudia Bokel. De raadsleden worden in de commissie ondersteund door Dennis Vink (hoogleraar Finance and Investment, Nyenrode Business University), Hugo van der Poel (directeur Mulier Instituut), Marjan Olfers (hoogleraar Sport en Recht, Vrije Universiteit), Bert van Oostveen (directeur Kenniscentrum Sport en Bewegen), Maarten van Bottenburg (hoogleraar aan het Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht) en Ruud Koning (bijzonder hoogleraar Sporteconomie aan de Rijksuniversiteit van Groningen). Een aantal van deze externe leden waren ook betrokken bij de totstandkoming van De opstelling op het speelveld. 

Bouwstenen

KPMG-rapport (kwantitatieve analyse)
De commissie verdeelde het adviesproces in drie stappen. In stap 1 van het adviestraject publiceerde KMPG in februari 2023 een ‘foto’ van de organisatie en financiering van de topsport in Nederland. KPMG onderscheidt drie clusters in de topsport op basis van primaire financieringsbron, organisatievorm en belangrijkste competitie: ondersteunde topsport, commerciële topsport en niet-ondersteunde topsport. Per cluster maakte KPMG gedetailleerde overzichten van financieringsstromen en van de organisatie van deze clusters. Daarnaast maakte KPMG een overzicht van negen thema’s die relevant kunnen zijn voor een toekomst bestendige topsport.

Duiding (kwalitatieve analyse)
In stap 2 van het adviestraject ging de NLsportraad in gesprek met stakeholders en experts over de ‘foto’ van de organisatie en financiering van de topsport van KPMG. Hiervoor organiseerde de NLsportraad sessies met onder andere atleten, bonden, evenementenorganisatoren en lokale overheden. Daarnaast organiseerde de NLsportraad twee open sessies en een expertsessie. In totaal sprak de NLsportraad 168 mensen. Dit leidde in oktober 2023 tot een kwalitatieve analyse.

Tijdens de sessies bleek dat de stakeholders en experts het beeld van topsport uit het KPMG rapport herkennen. Er is veel is om trots op te zijn in de Nederlandse topsport. Er zijn aansprekende prestaties, er is belangstelling voor topsport vanuit politiek en publiek, en er is een combinatie van middelen om een en ander mee te financieren. Daarnaast geven de stakeholders en experts hun eigen visie op de organisatie en financiering van de topsport in Nederland. Ze hebben het hierbij over zowel de goede punten als de verbeterpunten.

Op basis van de gevoerde gesprekken benoemt de NLsportraad ten slotte negen aandachtspunten die het duurzaam bedrijven en beleven van topsport in de weg staan.

Advies
In stap 3 van het adviestraject adviseert de raad -op basis van de foto van KPMG, de kwalitatieve analyse en eigen deelanalyses (zoals de analyse Topsport en media)- aan de minister voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de topsport branche wat er op de middellange en lange termijn nodig is om duurzaam topsport te bedrijven en beleven en zo van betekenis te blijven voor Nederland.

Advies De opstelling aan de top

Om te zorgen dat Nederland zelf bepaalt hoe topsport in ons land er in de toekomst uitziet, is het volgens de NLsportraad noodzakelijk dat de rijksoverheid en de topsportsector keuzes maken. Nu zijn de topsportprestaties nog uitstekend, maar dat is op langere termijn onzeker door bijvoorbeeld de groeiende invloed van commercie op de sport. Ook de niet optimale omstandigheden voor atleten qua salariëring en toekomstperspectief na de sportcarrière spelen daarbij een rol. De NLsportraad zet in op een toekomstperspectief waarin de Nederlandse topsportsector een aantrekkelijk investeringsklimaat creëert voor eerlijke financiers en meerwaarde heeft voor de samenleving op het gebied van gezondheid, welzijn en economie.

De rijksoverheid moet ervoor zorgen dat de basis in de topsport op orde komt. Dat betekent dat de topsportsector verder moet worden versterkt en organisaties professioneel worden ingericht en bestuurd. Zo wordt een divers topsportlandschap behouden waarin talenten zich kunnen ontwikkelen in de sport waar ze voor kiezen. Extra aandacht is nodig voor het opzetten van een ‘conservatorium voor sport’ waar naast talenten en topsporters ook bestuurders, coaches en trainers een opleiding kunnen volgen. Ook is er aandacht nodig voor veiligheid in de topsport. Topsporters moeten op een veilige manier bezig kunnen zijn met hun sport. Maar ook fans moeten wedstrijden op een veilige manier kunnen bezoeken en beleven. Ook is het van belang dat een breed aantal sporten te zien is op open kanalen. Op die manier kunnen zoveel mogelijk Nederlanders op een laagdrempelige manier topsport volgen.

De huidige financiering van topsport brengt risico’s met zich mee voor de toekomstbestendigheid van topsport. De NLsportraad adviseert de rijksoverheid om overheidsfinanciering te garanderen voor langere periodes dan vier jaar zodat topsportorganisaties en topsporters daarop kunnen rekenen. Die topsportmiddelen moeten op termijn worden verdeeld door een onafhankelijke organisatie met expertise op het gebied van topsport. Verder vindt de NLsportraad het belangrijk dat loterijfinanciering op termijn vervangen wordt door gegarandeerde, directe overheidsfinanciering. Ook zullen gokbedrijven dan geen financiers meer zijn van de topsport in Nederland.